---

Student, Huwelijk en begin artsenloopbaan, Longontsteking, In memoriam, Het gezin moet verder, Nijmegen.
De zonen: Henri, Frans, Herman.

---

GERRIT

Gerrit werd geboren te Kubaard op 9 maart 1866. Hij was de vijfde van de 9 kinderen van Frans en Siebrigje Kramer, en de tweede van de zonen. Ook hij ging naar de openbare lagere school te Wommels maar verder zou zijn loopbaan zich onderscheiden van die van zijn broers en zussen.

STUDENT
Gerrit ging naar het Gymnasium in Leeuwarden. Hij was een uitstekend student en regelmatig nr 1. Uit het rapport, dat hier gedeeltelijk wordt afgedrukt, blijkt dat hij in het laatste jaar onder 18 studenten nr 1 was. In vergelijking met nr 18 wordt exact het aantal fouten aangegeven, dat hij maakte.

Op 23 juni 1887, 21 jaar, legde hij met goed gevolg het examen af, dat hem toegang gaf tot de studie aan een universiteit der geneeskunde of der wis en natuurkunde. Hij koos er voor arts te worden.
Gerrit was in Leeuwarden in de kost. Hij schreef van daaruit enkele brieven, die bewaard zijn gebleven. Op 6 october 1885 schreef hij aan zijn zwager en zus, Ysbrand en Betsie op Half Hichtum naar aanleiding van het overlijden van hun pasgeboren dochtertje Johanna. Alleen al uit de aanhef van deze brief spreekt de instelling van de toekomstige meelevende arts. Een tweede brief naar aanleiding van de verjaardag van zijn moeder in 1887 klinkt zeker niet minder oprecht maar naar onze maatstaven wel heel wat stijver. Ik citeer uit de aanhef van beide brieven.

” Waarde Broeder en Zuster, met smart ontving ik zo even het treurig bericht van het overlijken van Uw kleine Johanna. Te meer trof mij deze tijding, daar Zondag nog alles wel was…. ”

” Geliefde Moeder,
Hiermede vervul ik een aangename plicht, den plicht der dankbaarheid en der liefde, die een rechtgeaard kind aan zijn Ouders verschuldigd is. Immers naast God, hebben wij U, geliefde Ouders, alles te danken … ”

 

Uit de tijd van Gerrits opleiding te Amsterdam tot arts is een foto bewaard van Gerrit met zijn jaargenoten van het Amsterdamse Studentencorps.

Gerrit voltooide zijn studie in Amsterdam in 7 jaar. Op 17 november 1894 werd hem het Bewijs uitgereikt: “(..).is met goed gevolg geëxamineerd in de praktijk der geneeskunde; hem is dit bewijs uitgereikt, dat hem recht geeft om tot het examen in de praktijk der heel- en verloskunde te worden toegelaten.”. Dit leidde tenslotte tot zijn artsexamen.

HUWELIJK en BEGIN ARTSENLOOPBAAN
Gerrit trouwde op 21 mei 1901, drie weken na zijn broer Mebius, te Elst met Gesine Harbers, geboren op 20 september 1868 te Enschede. Zij was een dochter van Hendrik Harbers en Lamberta Thuis. Gerrit was toen reeds huisarts te Elst.
Gerrit en Gesine kregen drie kinderen: Henri 1902, Frans 1904 en Herman 1907.

LONGONTSTEKING
Twee maanden na de geboorte van Herman kreeg Gerrit longonsteking. Uit briefwisseling blijkt dat Gesine zich grote zorgen maakte. Zij schreef aan haar moeder te Zwolle, die haar op 7 maart liet weten:. ” Vindt ge het nuttig, of voor U geruststellend, hebt ge per omgaande maar te schrijven, dan kom ik……. En nu Pa, weest gij nu ook eens verstandig en viert het als te blief uit. Ge weet als Dr hoe zoo’n patient opgepast en voorzichtig moet zijn, en pas dit nu ook op U zelf toe, opdat er niets ergers gebeurt…… ” Een paar dagen later, daags nadat hij 41 was geworden, overleed Gerrit 10 maart 1907 tengevolge van zijn ziekte.

IN MEMORIAM
Een In Memoriam werd geschreven in het plaatselijke blad De Post : “….Zóó had hij zijn patienten lief, dat hij op den Vrijdag zijner ziekte, nog zijne echtgenote zond om een raadgeving naar een patient over te brengen, die hij voor diens genezing absoluut noodzakelijk achtte (……) Was hij niet bij patienten, dan vond men hem bij zijne goede vrouw, meestal met de kinderen op den schoot, wiens grootste genot het was met pa prentjes te kijken en van hem letters te leeren….” De schrijver van dit In Memoriam was Jan Taminiau, een huisvriend, en eerste directeur van de TEO jamfabriek te Elst. Hij heeft niet overdreven. Dit blijkt uit een brief van Gesine, gedateerd 8 maart 1907, twee dagen voor Gerrits dood. Zij schrijft aan zijn ouders te Kubaard. Ik geef de brief in haar geheel weer.

” Waarde ouders!
Gisterenavond ontvingen wij den brief van Dirk en lazen er een aller welstand uit, echter dat Moeke zich niet te veel buitengewone dingen moet veroorloven en vooral aan geen kerkgaan denken mag. Kon ik U omtrent ons ook maar zulke goede berichten sturen! Gerrit was steeds zo goed doch sinds Maandagavond is hij ziek .’t Overviel hem ineens met koortsverschijnselen, hij wilde Dinsdagmorgen nog op de fiets de praktijk doen, had reeds z’n jas aan maar kon vanwege de duizeligheid niet verder komen, ging daarop naar bed en ’s middags met dicht rijtuig z’n werk doen; thuis komend naar bed en ligt nu sindsdien altijd, komt ’s morgens en ’s avonds in ’n ander ledikant en is dan dood moe, zware koortsen en Dr. Scheltema die tweemaal daags komt, zeide tegen mij vanmorgen dat ’t ’n longontsteking was, doch hem zelfs had hij gezegd van ’n zware bronchitis, hij is erg slap. ‘k Doe zoveel mogelijk met melk en eieren erin te krijgen, dit is ook zoowat ’t eenige dat hij wil. We hopen en bidden dat ’t gauw ’n gunstig verloop moge hebben, ik zal U wel geregeld op de hoogte houden. Met mij en kinderen is ’t gelukkig goed. Na veel groeten voor U en de geheele familie.

Uwe liefh. kinderen”

Het is duidelijk dat Gerrits overlijden algemeen zeer werd betreurd. Het is helemaal niet moeilijk voor te stellen wat Gerrits dood vooral voor Gesine en de kinderen betekende.

Het gezin moet verder
Gesine en de drie kinderen zijn kort daarna verhuisd naar Zwolle. Waarschijnlijk was dit als een tijdelijke oplossing bedoeld. Vanuit Zwolle correspondeerde Gesine met patienten van de praktijk van haar overleden man. Daaruit blijkt hoe mild zij was met betrekking tot de tegoeden, die haar toekwamen en die zij thans hard nodig had. Ook blijkt hieruit, hoe uitgestrekt de praktijk was geweest. Zij correspondeerde met patienten uit Elden, Neerbosch en Aam (k lik om te openen) .

 

NIJMEGEN
Na een korte tijd in Zwolle te hebben verbleven, is Gesine met de drie kinderen naar Nijmegen verhuisd. Daar hebben de kinderen de lagere school afgemaakt en volgden zij middelbaar onderwijs.

De paters Carmelieten waren in Nijmegen Gesines raadgevers.
Dan denk je vanzelf aan pater Titus Brandsma, die in die tijd verbonden was aan het studiehuis van de Carmelieten in Oss, en sinds 1923 aan de in dat jaar opgerichte Katholieke Universiteit in Nijmegen. Het is bekend, dat pater Titus zijn familieleden in het Zuiden altijd met raad en daad bijstond. Gerrit was een volle neef van hem.
Einde twintiger jaren kwam Gesine in problemen tengevolge van het waardeloos worden van Russische stukken. Terwijl zij met haar kinderen op Oldeclooster bij haar zwager Mebius Kramer logeerde, zette deze, samen met haar zwagers Gerrit van der Werf en Dirk Kramer, een plan op, dat het mogelijk heeft gemaakt, dat zij in Huize Martinus kon komen. Zij had daar een mooie grote kamer boven de voordeur.

In 1937 kwam haar schoonzus Agnes, de tweede vrouw van Gerrit van der Werf ook in Huize Martinus wonen. Ik hoor hen altijd samen noemen door oudere familieleden, omdat zij altijd samen in Bolsward op bezoek gingen. Bijna dertig jaar woonde Gesine in Huize Martinus. Zij overleed op 7 februari 1957 te Sneek en zij werd begraven te Elst. Zij was 50 jaren weduwe. Degenen, die haar hebben gekend, herinneren zich haar als een zeer lieve vrouw, bezorgd voor haar kinderen en bewonderenswaardig vanwege de duizenden brieven die zij schreef, die getuigden van de breedheid van haar belangstelling.

DE ZONEN

HENRI
Henri werd geboren te Elst op 28 juni 1902. Hij wilde notaris worden. Daarom werd hij klerk bij notaris Bruinsma te Bolsward. In die tijd leidde notarissen zelf kandidaten op. Henri woonde toen op een kamer bij tante Marie van der Werf, ongehuwde zus van zijn oom Gerrit van der Werf, die vele familieleden hielp. Henri was een goede kameraad maar hij slaagde niet op het notariskantoor. Enigszins uit protest werd hij korte tijd marskramer, niet vreemd voor een Kramer.
Ysbrand, zoon van Mebius Kramer hielp hem aan een baan bij het Produktschap voor zuivel in Den Haag. Hij woonde van 1943 tot 1946 op kamers bij genoemde Ysbrand Kramer en na 1946 aan de Schenkkade bij zijn nicht Anna van der Meer, dochter van Apollonia Kramer, en sinds 1938 weduwe van Bernard Galema. Zondags bezocht hij nationale cricketwedstrijden, waarvan hij voor kranten verslagen schreef.
Na zijn pensionering in Den Haag is hij bij zijn broer Herman in hetzelfde flatgebouw te Zandvoort gaan wonen. Zo was deze badplaats voor de kleine familie een veel bezocht oord, waar beide vrijgezelle broers het hun getrouwde broer Frans met zijn gezin aardig naar de zin trachtten te maken. Henri bleef ongehuwd, hij overleed op 18 september 1977 in Huize Kalorama te Berg en Dal, waar hij veel van zijn vrije tijd placht door te brengen. Hij is in Zandvoort begraven.

FRANS
Frans werd te Elst geboren op 27 februari 1904. De vroege dood van zijn vader heeft er mede toe geleid, dat hij zich na middelbaar onderwijs bij de Jezuiten al vroeg op de arbeidsmarkt heeft begeven. Hij heeft zich veel moeite getroost om het vaderloze gezin in evenwicht te houden. Zo was hij bankemployé, handelaar in kaas en later in heiligenbeelden. Hij verplaatste zich op een motorfiets, later in een T-fordje. Hij trouwde in 1934 met Zus (Catharina) Loomans, geboren op 14 april 1907. Zij was een dochter van zadelmaker en lederwarenfabrikant Antoon Loomans en Wilhelmina Landman.
Juist wanneer er in zijn werk enige stabiliteit komt, breekt de oorlog uit. Het werd onmogelijk om vanuit het bedevaartsoord Kevelaer in Duitsland heiligenbeelden te betrekken. Hij werd toen boekverkoper bij uitgeverij “Het Spectrum”. Mebius Kramer uit De Bilt schrijft over hem als volgt: “Eerst nog zonder auto, ontmoette ik hem enkele malen op het NS Station te Utrecht, zeulend met een zware koffer met boeken (missalen, heilige Schriften en de eerste delen uit de welbekende Prismareeks). We hadden steeds een hartelijk gesprek. De huidige directeur van boekhandel Broese Kemink leerde van Frans het vak en spreekt nog met duidelijke sympathie over hem.” .

Naast de zorg voor zijn gezin, inclusief Moeder Gesine en de twee broers die met feestdagen in Nijmegen vertoefden, had Frans een grote passie voor de voetbal en cricketsport. Ook Henri was actief als verslaggever van nationale cricketwedstrijden. Zowel plaatselijk als landelijk verwierf Frans bekendheid. Tot op zijn 85e jaar was hij Nederlands oudste, actieve cricketer.
Op 20 december 1975 overleed Zus te Berg en Dal, waarheen ze na hun pensioen verhuisd waren en een appartement betrokken van Groot Berg en Dal. Frans heeft daar nog ruim 20 jaar met veel plezier gewoond. Hij bleef actief, had veel contacten en organiseerde veel voor de bewoners van de vele appartementen van Groot Berg en Dal. Hij overleed op 18 december 1996 in een verpleeghuis te Eindhoven, waar zijn zoon Frans huisarts is, en werd begraven te Berg en Dal. Frans en Zus hadden een zoon en twee dochters: Annemarie 1937, Frans 1940 en Ineke 1950.

 

HERMAN
Herman werd te Elst geboren op 1 januari 1907, twee maanden voor het overlijden van zijn vader. Hij had veel capaciteiten. In zijn jonge jaren zette hij graag de bloemetjes buiten. Hij werd journalist en werkte bij de radio. Oudere tantes beschrijven hem als een goede knul, maar wel een fierefluiter. Na de oorlog werkte hij tot zijn pensionering bij een gerenommeerd reclamebureau te Amsterdam. Hij verwierf bekendheid met pakkende teksten zoals “Van Nelle Bestellen” etc. Hij maakte grote reizen. Hij was loyaal en genereus ten opzichte van zijn broers en zijn moeder.
Op het cadeau, dat hij bgv zijn pensionering ontving stond geschreven: “Bij de afmars van onze marskramer in ontzaglijk vele – van goede – tot — buitengewoon goede – reclameteksten wensen alle medewerkers bij van Alfen hem een lange en gelukkige en gezonde mars voor een verder leven “.

Zijn laatste levensjaren bracht hij in Zandvoort door. Evenals Henri bleef hij ongehuwd, hij overleed op 18 februari 1974 aldaar.

 

 

 

---

KRAMERKRONIEK 2005:
*U bevindt zich op ‘Gerrit’*
Gebruik, Inhoud, Voorwoord, Indeling en Overzicht.
Gerrit Klazes Kramer en Hendrik Mebius Brandsma
Frans Kramer en Siebrigje Brandsma
Betsie, Hendrik, Apollonia, Johanna, Gerrit, Dirk, Klaske, Mebius, Pietje.
Register.

---